Bill Forry
Chủ biên báo Dorchester Reporter
Ngày 18 tháng 9 năm 2024
Một bản vẽ cho thấy thiết kế sơ bộ của đài tưởng niệm Dự án 1975 mà ban tổ chức muốn đặt bên trong công viên Town Field của Fields Corner. Đài chính là một tác phẩm điêu khắc cây đa bằng đồng có đỉnh là những chiếc nón lá truyền thống của Việt Nam với bốn trụ tượng trưng cho những làn sóng di cư riêng biệt của người Việt đến Hoa Kỳ, và cụ thể là Dorchester. (Hình của Dự án 1975)
Nghệ sĩ chính và nhà tổ chức Dự án 1975, cô Vũ Ngọc Trân, coi “bản dự thảo thiết kế” này là “nơi chốn yên bình”. (Ảnh của Bill Forry)
Những nhà tổ chức đang ao ước đặt kế hoạch xây dựng một đài tưởng niệm mới để vinh danh cộng đồng người Việt lưu vong đang sinh sống tại Dorchester, đã công bố dự thảo thiết kế trong một buổi họp vào ngày thứ Bảy, thu hút khoảng 150 người đến Trung tâm cộng đồng người Mỹ gốc Việt trên đường Charles. Dưới sự chỉ đạo của nghệ sĩ kiêm nhà tổ chức cộng đồng Vũ Ngọc Trân, sáng kiến 1975 hy vọng sẽ tạo ra một công trình cố định tại Công viên Town Field với chi phí có thể lên tới 1 triệu đô la, theo ước tính mới nhất của cô Trân.
Thiết kế ý tưởng được công bố vào hôm thứ Bảy xoay quanh một tác phẩm điêu khắc cây đa bằng đồng cao khoảng 15-20 feet với đỉnh là những chiếc nón lá truyền thống của Việt Nam. Phiên bản hiện tại của đài tưởng niệm cũng sẽ bao gồm bốn cột trụ mang hình ảnh và văn bản, mỗi trụ cột tượng trưng cho một làn sóng di dân riêng biệt từ Việt Nam đến Hoa Kỳ, bắt đầu với đợt tái định cư sớm nhất của những người tị nạn phải di tản sau khi Sài Gòn sụp đổ vào tháng 4 năm 1975.
Dự án vẫn chưa chắc có được địa điểm cần thiết cho công trình lắp đặt, nhưng cô Ngọc Trân cho biết rằng trong tuần này nhóm của cô sẽ làm việc với các nhà lãnh đạo thành phố và các đối tác khác để xác định vị trí bên trong Town Field, công viên lớn do thành phố sở hữu, bao gồm các sân thể thao và sân chơi bóng dọc theo Đại lộ Dorchester, các đường Park và Bourneside. Theo cô, lý tưởng nhất là khu tưởng niệm sẽ được đặt ở một góc nổi bật của công viên gần đại lộ.
Bóng của những người tham dự được nhìn thấy trên một slide chiếu bên trong Trung tâm cộng đồng VietAID vào thứ bảy, ngày 14 tháng 9. (Ảnh của Bill Forry)
Cô nhấn mạnh rằng khái niệm được trình bày vào thứ bảy chỉ là “sơ bộ”. “Tôi thực sự hoan nghênh những ý nghĩ và đóng góp của mọi người về tiến trình này, vì đây là việc cùng nhau tạo ra tượng trưng gì đó mà tất cả chúng ta đều có thể tự hào”, Cô Ngọc Trân phát biểu khi tiết lộ mô hình thiết kế mới nhất. “Xin hãy nhớ rằng đây chỉ là thiết kế ban đầu và đóng góp của mọi người rất quan trọng cho thành quả cuối cùng”.
Cô Ngọc Trân muốn lắp đặt một tác phẩm nghệ thuật tạm thời tại Town Field trước tháng 4 năm 2025, khi kỷ niệm 50 năm sau ngày chấm dứt sự tham gia của Hoa Kỳ vào cuộc chiến.
Dự án 1975, được khởi động vào tháng 12 năm 2023, đã triệu tập hai cuộc họp cộng đồng và một số buổi hội thảo nhỏ cùng các chuyến đi bộ trong chín tháng qua để thu thập ý kiến đóng góp từ cộng đồng, đặc biệt chú trọng đến những bậc cao niên Việt Nam, nhiều người trong số họ đã đến Dorchester với tư cách là người tị nạn lần lượt tiếp theo những ngày hay tuần hoặc tháng sau khi Hoa Kỳ rút quân. Nhưng, như những người tổ chức cho biết, cũng có những làn sóng di dân tiếp nối, bao gồm những người Việt Nam mới đến trở thành công dân hoặc được quyền thường trú tại Hoa Kỳ với lý do đoàn tụ với gia đình hoặc tìm kiếm cơ hội sinh sống tốt đẹp hơn.
Cô Ngọc Trân mô tả địa điểm tưởng niệm được đề xuất là một “khung cảnh bình yên”, nơi người Việt cùng những bạn đồng hương có thể suy ngẫm về lòng nhẫn nại trong hành trình nhập cư của họ. Cô lưu ý rằng mặc dù có những đài tưởng niệm Chiến tranh Việt Nam tại một số thành phố của Hoa Kỳ, bao gồm đài tưởng niệm quốc gia ở Washington, D.C. và đài dành riêng của Dorchester trên Đại lộ Morrissey, “những đài tưởng niệm này, chủ yếu tập trung vào việc tôn vinh những chiến sĩ, nhất là những người lính Mỹ tử trận, đã bỏ qua rất nhiều thứ, đặc biệt là sự hy sinh của người Việt Nam”.
Tại buổi ra mắt vào trưa thứ Bảy, cô cho biết: “Trong quan điểm của người Việt Nam, hiếm khi người ta thừa nhận rằng có khoảng 2 triệu sinh mạng người Việt đã mất trong chiến tranh. Đài tưởng niệm năm 1975 này tìm cách chuyển chính câu chuyện này sang việc tôn vinh những người Việt đã thiệt mạng và những người vẫn bị ảnh hưởng bởi di sản của chiến tranh trong khi hứng chịu tiến trình chữa lành”.
Bản vẽ trình bày một tác phẩm điêu khắc tưởng niệm do Sáng kiến Tưởng niệm Người Việt lưu vong 1975, do nghệ sĩ Dorchester Vũ Ngọc Trân hướng dẫn. (Ảnh của Sáng kiến 1975)
Về khái niệm cây đa là thành phần chủ yếu của thiết kế hiện tại, cô Ngọc Trân cho biết ý tưởng này là để “tôn vinh cội nguồn tổ tiên, cốt lõi cuộc đấu tranh của chúng ta và các nhánh cây đại diện cho các thế hệ tương lai”.
Cô nói thêm: “Vật liệu mà tôi đang hình dung và tiếp tục hướng đến là đồng, không chỉ vì độ bền của nó chịu được thời tiết ở Boston và vùng New England, mà còn vì ý nghĩa sâu sắc của nó phát xuất từ Việt Nam, nơi nó đã gắn liền với di sản văn hóa của đất nước.
Cô cho biết những đường vàng được nhìn thấy đan xen qua cây được lấy cảm hứng từ một tạo hình nghệ thuật của Nhật Bản dùng sửa chữa đồ gốm bị vỡ.
Một thiếu niên dán mắt để xem kỹ mô hình thu nhỏ của tác phẩm điêu khắc tưởng niệm trong buổi họp Sáng kiến 1975 vào thứ Bảy tuần trước tại Trung tâm cộng đồng VietAID trên đường Charles ở khu phố Fields Corner. (Ảnh của Sáng kiến 1975)
Cô nói: “Nhưng ở đây, dòng nước chảy qua cây đa, tượng trưng cho vẻ đẹp, sự chữa lành và tái thiết sau khó khăn”. Nó “phản ánh trải nghiệm của người tị nạn về nỗi đau mất mát, sự phục hồi và cơ hội cho cộng đồng người Việt gắng tạo ra mẫu nối kết chung trong cộng đồng để cùng lướt thắng tiến trình phục hồi và vượt qua khó khăn.”
Cô cũng cho biết thêm, ngay tuần này những người tổ chức dự án sẽ tiếp tục gặp gỡ các đối tác trong thành phố và khu phố trong những tuần sắp tới để thảo luận về một địa điểm khả thi, khởi động nỗ lực gây quỹ mạnh mẽ và tiếp tục xây dựng sự đồng thuận xung quanh thiết kế cuối cùng.
Muốn biết thêm chi tiết về dự án này, mời truy cập trang the 1975 Project.