“Nhiều thành phố có đường xếp theo lưới ô vuông đẹp, gọn gàng, hoặc ít nhất là gần giống như vậy. Nhưng ở Boston, [chúng tôi] thực sự thì không [có].”
Một góc nhìn từ xa Old South Meeting House trên đường Washington. Phong cách kiến trúc cũ và mới cùng hòa hợp tại khu Downtown Crossing Boston. (Ảnh của Dina Rudick/Báo Boston Globe)
Boston vô cùng tự hào về lịch sử của mình.
Tiểu bang Massachusetts ngày nay là một trong những thuộc địa đầu tiên được thành lập vào đầu thế kỷ 17, sau đó trở thành tiểu bang thứ sáu của Hợp chủng quốc vào năm 1788. Massachusetts, là một chiến trường quan trọng trong cuộc đấu tranh giành độc lập thoát khỏi sự cai trị của đế quốc Anh, là nơi diễn ra các hoạt động đối kháng và lòng yêu nước nồng nàn dẫn đến và tiềm tàng suốt cuộc Cách mạng Hoa Kỳ.
Boston không được biết đến là nơi dễ dàng lái xe. Theo một nghiên cứu gần đây do WalletHub thực hiện để xếp hạng những thành phố tốt nhất và tệ nhất để lái xe, Boston được xếp hạng thứ 94 về giao thông và cơ sở hạ tầng, với tổng số điểm là 86 (100 là tệ nhất).
Và, trong khi hầu như bất kỳ người nào ngụ tại tiểu bang vùng Vịnh này mà bạn tiếp xúc đều tự hào nói về tác động của tiểu bang đối với lịch sử Hoa Kỳ, nơi chúng ta thực sự có thể thấy tận mắt bằng chứng về tuổi đời của tiểu bang – cụ thể ở thủ phủ – là những đường phố ở trung tâm thành phố.
Nhìn xuống đường Summer từ đường Washington ở trung tâm thành phố Boston. (Ảnh chụp ngày 8/5/1971 của Tom Landers/Báo Boston Globe)
Giao thông tệ, nhiều đường một chiều và những câu chuyện kinh dị khi lái xe không phải là điều hiếm gặp ở các thành phố lớn. Tuy nhiên, điều khiến Boston trở nên đặc biệt độc đáo là địa hình của nó – và không có sắp xếp theo hệ thống lưới. Nhưng tại sao lại như vậy?
Trong nhiều thập niên, mọi người đều nói đó là do nguồn gốc nông nghiệp của Boston và đi đến kết luận rằng những con phố quanh co, lẫn lộn ở trung tâm thành phố chỉ có thể từ một lời giải thích: con bò.
“Tôi chắc chắn đã nghe nói rất nhiều khi lớn lên, và thậm chí mới nhắc về nó trong nhà thì đã nghe giống như, ‘Nói cái gì? Đúng vậy,'” Cô Carina Ohlen, Giám đốc Giáo dục tại Revolutionary Spaces, tổ chức quản lý bảo tàng Old State House và Old Meeting House, cho biết.
Là người gốc New England, cô Ohlen cũng tin vào câu chuyện dân gian này cho đến khi trở thành một nhà sử học.
Cô nói: “Tôi nghĩ đó chỉ là một trong những điều được truyền lại trong một thời gian dài. “Đó là điều tôi được nghe kể khi còn nhỏ, và có lẽ tôi cũng đã nói lại với mọi người điều đó cho đến khi tôi bắt đầu làm việc ở đây.”
Theo cô Ohlen chỉ ra, “Một số người cho rằng huyền thoại này là do nhà triết học Ralph Waldo Emerson, người đã viết trong tập sáu của “The Works of Waldo Emerson (The Conduct of Life)” that “we say the cows laid out Boston. Well, there are worse surveyors. Every pedestrian in our pastures has frequent occasion to thank the cows for cutting the best past through the ticket and over the hill.” rằng “chúng ta nói rằng những con bò vẽ đường đã tạo ra Boston. Vâng, có những người khảo sát tệ hơn. Mọi khách đi bộ trên đồng cỏ của chúng ta thường có cơ hội cảm ơn những con bò đã cắt lối đi tốt nhất qua từng chặng và qua đồi.”
Cô Ohlen nói rằng đúng có một ít, nhưng còn có thêm một vài lý do khác nữa khiến đường phố Boston trông giống như vậy.
Trong khi những lối bò đi có thể đặt nền móng cho những đường phố mà chúng ta biết và ghét ngày nay, thì có nhiều bằng chứng chắc chắn hơn được tìm thấy trong cách Boston được định cư.
Cô Ohlen nói: “Theo tôi nghĩ, bạn không thể hoàn toàn loại bỏ ý tưởng rằng có thể con đường được hình thành ít nhiều bởi những con bò vì thật sự có bò sống ở đó. Hồi đó [ở] toàn bộ khu vực Trung tâm thành phố, có nhiều nhà nông hơn. Bây giờ hiển nhiên nó đầy dãy xây cất, nhưng tôi không nghĩ mình [có thể] nói chắc 100% rằng bò không tạo ra một số đường phố đó”.
Đường phố Boston được thiết kế như thế nào?
Được thành lập vào năm 1630 bởi người gốc Anh định cư và Linh mục Anh giáo Reverend William Blackstone, bán đảo Shawmut – hiện là Boston ngày nay – chủ yếu là vùng đất đầm lầy. Ban đầu là nơi sinh sống của người Massachusett và Wampanoag trong hàng ngàn năm, những người bản địa trên vùng đất này đã định cư tại đây và một số người đã đến Shawmut theo mùa để câu cá.
Cô Ohlen cho biết thêm khi nói về lịch sử định cư ở Boston: “Mọi người di chuyển khắp vùng này suốt một thời gian khá dài. Boston chủ yếu là vùng đất ngập nước và nhỏ hơn nhiều khi mới thành lập. Mọi thứ [được xây dựng] chung quanh tất cả các địa điểm tự nhiên.”
Trong thế kỷ qua, bằng chứng hiện có về các hoạt động đánh bắt cá của người bản địa được phát hiện. Năm 1913, các mảnh vỡ của đập cá lần đầu tiên được tìm thấy chôn sâu dưới lòng đất trong quá trình xây dựng tuyến đường xe diện Xanh dọc theo đường Boylston, bằng chứng khảo cổ học cho thấy có từ 3.600 đến 5.200 năm trước.
Thành phố Boston như chúng ta biết bắt đầu hình thành chung quanh Great Spring, một nguồn suối nước ngọt tự nhiên là địa điểm thích hợp để thành lập một thị trấn.
Cô Ohlen cho biết: “William Blackstone tìm ra [suối nước] và nói cho những người khác biết. Đó là lý do khiến nhiều người có thể định cư ở Boston lâu dài.”
“Vậy là đã có dòng nước ngọt chảy trước khi xây các hồ chứa và cống dẫn nước, họ đã sử dụng nó như một hệ thống nước ngọt luân lưu và nó thực sự định hình nên các đặc điểm tự nhiên của khu vực Trung tâm thành phố, bởi vì theo lẽ tất nhiên, mọi người quây quần sinh sống chung quanh tụ điểm nước thực sự quan trọng đó.”
Cô Ohlen đồng thời chỉ ra. Trung tâm thành phố Boston là nơi nhắc nhở về lịch sử sống động này. Tản bộ chung quanh và nhìn xem tên đường phố – đây có thể là dấu hiệu cho biết điểm gì khởi đầu. Những người định cư từ châu Âu đặt tên cho các con đường theo cách “thực tế”,
Cô Olsen cho biết. “Spring Lane là vị trí của nơi được cho là Suối Lớn. Đó là dòng nước chảy tự nhiên, thực sự quan trọng đối với những người châu Âu đến định cư tại Boston vì đây là nguồn nước ngọt không phải ở đâu cũng có”.
Đường phố Boston trông như thế nào?
Đối với những người như chúng ta thường xuyên lái xe và đi bộ khắp thành phố, chúng ta đã quen với những con phố hẹp, một chiều, quanh co và lộn xộn cho đến khi bạn biết được đường đi. Nhưng thực tế thì đường phố trông như thế nào?
So với các thành phố lớn khác ở Hoa Kỳ, đường phố của chúng ta trông rất phức tạp.
“Nhiều thành phố có ô lưới đẹp, gọn gàng, hoặc ít nhất là gần giống như vậy. Nhưng ở Boston, [chúng tôi] thực sự không [có]; tuy trông rất tự nhiên khi nhìn thấy chúng trên mặt bản đồ”, nhà vẽ bản đồ Andy Woodruff cho biết.
Ông nói thêm. “Thật khó để di chuyển bằng chân hoặc thậm chí là bằng xe. Thoạt nhìn thì trông giống như một mớ hỗn độn, [nhưng] tôi nghĩ mình nếu xem bản đồ Boston đủ lâu sẽ bắt đầu hiểu được một chút”,
Du khách cũng có thể nhận ra những điểm khác biệt này. Khi được hỏi liệu có thắc mắc nào về đường sá Boston trong các chuyến thăm viếng thành phố không, cô Ohlen trả lời “chắc chắn là có”.
Rồi cô thêm. “Đặc biệt là nếu người ta can đảm và quyết định mướn xe lái khi đến thăm, họ thường hơi sốc trước trải nghiệm này và tôi luôn cảm thấy rất tệ. Điều đó [thậm chí] gây căng thẳng cho những người lái xe khiến họ nhớ cả đời”.
Vậy, đường phố Boston thực sự so sánh như thế nào với các thành phố khác? Thông thường nhất, trong cuộc trò chuyện hay nhắc đến thành phố New York, Chicago và Philadelphia.
Ông Woodruff nói. “Như, Philadelphia có tuổi gần bằng Boston, nhưng được sắp xếp gọn hơn nhiều và ít gặp khó khăn. Tôi thực sự không thể nhớ ra có bất kỳ thành phố lớn nào ở Hoa Kỳ mà khó tìm đường di chuyển như Boston”.
Cô Ohlen nói. “Tôi nghĩ mọi người có vẻ thích thú vì nó mang lại cảm giác cổ kính, có thể giống tựa châu Âu hơn so với nhiều thành phố khác mới được thiết lập. Tôi nghĩ mọi người thấy nó thật thú vị. Chúng tôi chắc chắn sẽ có người hỏi về nó, hoặc so sánh nó với New York hay Chicago. Mà tôi nghĩ những sự cạnh tranh đó tồn tại bên ngoài việc thiết kế đường phố”.
So khu trung tâm thành phố với phần khác của Boston?
Khi lần theo từng bước hình thành đường phố ở Boston, các điểm chính như Tòa nhà Công quyền cũ và Nhà họp Old South cũng giúp hiểu được sự hình thành của Khu trung tâm thành phố.
Ông Woodruff chỉ ra. “Ở Khu trung tâm thành phố, đối với tôi, có vẻ như tất cả các đường phố đều cùng hướng về phía một số tụ điểm. Tòa nhà Công quyền cũ là một trong số đó. Rất nhiều đường phố ở phía nam của khu vực đó hội tụ và được kết nối với nhau khá lẫn lộn. Và tôi nghĩ điều này [cũng] nằm xa ngoài Khu trung tâm thành phố, nhưng nhiều thứ ở Boston bắt đầu sáng tỏ nếu tôi nghĩ đến những tụ điểm này rồi kế đó là các con đường và khu phố [như] được sắp xếp chung quanh chúng”.
Tòa nhà Công quyền Cũ được chụp hôm 29 tháng 8 năm 1980. (Ảnh của David L. Ryan/ Boston Globe)
Bằng chứng về trung tâm này đã tồn tại trong bốn thế kỷ qua. Và thay vì là các lối đi hàng ngày của những người Anh định cư, giờ đây nơi này là một trung tâm đầy các cao ốc của nhiều công ty, chuỗi cửa hàng thực phẩm và mua sắm lớn, cùng các địa điểm được khách du lịch ưa thích.
Cô Ohlen nói. “[Với] Tòa nhà Công quyền Cũ là trung tâm của thị trấn vào thời điểm đó, rất nhiều thứ đã được xây cất chung quanh. Bạn thậm chí có thể thấy điều đó bây giờ [với] cách nó được định vị ở giữa Trung tâm thành phố với tất cả những tòa nhà chọc trời khổng lồ vây quanh,”
“Là trung tâm của thị trấn vào thời điểm đó và là mức then chốt để đo lường phần còn lại của Khối thịnh vượng chung hoặc thuộc địa vào lúc được kể thực sự rất thú vị.”
Mặc dù đường sá quanh Boston mang tiếng riêng, nhưng không chỉ ở Trung tâm thành phố thôi đâu.
“Bạn biết về những khu phố [Trung tâm thành phố], không phải vì chúng đẹp hơn nhiều phần bên ngoài Trung tâm thành phố Boston, nhưng chúng thực sự làm điên cái đầu ở Trung tâm thành phố,” cô nói thêm.
Cách trải nghiệm qua những đường phố lịch sử ở Boston
Nhà họp Old South Meeting House ở Boston được chụp vào khoảng năm 1932. (Ảnh của Văn khố Boston Globe)
Tại Old South Meeting House, du khách có thể xem bản đồ nổi nhiều chi tiết về những đường phố cũ hơn một thế kỷ trước.
Cô Ohlen nói. “Bạn không còn thấy nhiều loại [những bản đồ này] nữa. Nó dựa trên một cuốn sách về những con đường quanh co ở Boston”.
Những nơi khác mà cô Ohlen khuyên bạn nên ghé thăm là viện bảo tàng Gibson House Museum ở Beacon Hill, một “ống đựng thời gian” lưu giữ mọi thứ về cuộc sống dân gian từ giữa thế kỷ 19 đến đầu thế kỷ 20, theo trang mạng của viện.
Cô nói về viện bảo tàng. “Với tôi, đó là chuyên gia về lịch sử của Beacon Hill và quá trình mà thành phố này được xây dựng vào thế kỷ 19”,
Một trong những địa điểm đẹp nhất nên thăm viếng trong khu phố là đường Acorn, nơi vẫn giữ được nét quyến rũ của thời thuộc địa từ những năm 1700. Với lối hẹp nguyên thủy trên con đường lát đá cuội, Acorn Street là minh chứng cho sự độc đáo và vẻ đẹp của những đường phố lịch sử của Boston.
Cuốn sách tiếp theo thậm chí bạn nên đọc có thể là “The Crooked and Narrow Streets of the Town of Boston 1630 to 1822” của Annie Haven Thwing, xuất bản năm 1920.
Cô Ohlen nói. “Đó là điều mà mọi người vẫn tiếp tục nghiên cứu, vì có rất nhiều điều cần khám phá. Tôi nghĩ bạn nghe nói nhiều về việc lịch sử thay đổi, nhưng không phải vậy. Chúng ta liên tục tìm kiếm thông tin mới và đánh giá lại cách chúng ta nhìn nhận lịch sử dựa vào thông tin đó”,
Theo Boston.com ngày 10 tháng 12 năm 2024